Endoskopik ultrasonografi (EUS) nedir?

Endosonografi olarakta adlandırılan bu işlem son yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlanan önemli bir tanı ve tedavi yöntemidir. Endoskopi cihazının uç kısmına monte edilmiş ultrason probu sayesinde sindirim sistemi kanalının içerisinden ultrason görüntüsü almamızı sağlamaktadır. Karın cildi üzerinden yaptığımız klasik ultrason ile görüntülenemeye (özellikle barsak gazlarının görüntüyü bozması nedeniyle) ya da net olarak tarif edilemeyen durumlarda daha iyi sonuçların alındığı bir yöntemdir. Bu yöntemde hem değerlendirilen organı yakın bir mesafeden değerlendirmiş, hem de barsak gazlarının neden olduğu olumsuzluğu en aza indirgemiş oluyoruz. 

Endoskopik ultrasonografi (EUS) ne için yapılır?

Özellikle pankreasın, ana safra kanalının, pankreas ve safra kanalının birleşerek bağırsağa açıldığı bölgenin (ampulla) ve sindirim sistemi kanalının altında ya da komşuluğunda yer alan kitlelerin (bunlar endoskopi ile yapılan değerlendirmelerin sonuç vermediği durumlardır) değerlendirilmesinde oldukça etkili bir tanı aracıdır. Pankreasın kitle ve kistik lezyonlarının tanısında ve takibinde (özellikle gerektiğinde biyopsi yapılabilmesi) etkili bir yöntemdir. Tomografi, MR-MRCP gibi görüntüleme yöntemlerinde görülemeyen küçük kitlelerin veya safra kesesi ve safra kanalı taşlarının görüntülenmesinde daha avantajlıdır. 

EUS ile erişilebilen mesafedeki tümörlerin (yemek borusu, mide ve rektum) evrelemesinde, damar yapılarına yayılıp yayılmadığının tespit edilmesinde, tedavi sonrası kontrolünde, sindirim sistemi kanalından köken alan erken evre tümörlerin cerrahiye gerek kalmadan endoskopik yöntemlerle çıkarılıp çıkarılamayacağının değerlendirilmesinde kullanılmaktadır ve böylece gereksiz ameliyat ya da endoskopik girişimi önlenmiş olacaktır.

EUS yemek borusu, mide, duodenum ve rektum duvar katmanlarını en iyi değerlendiren yöntem olması nedeniyle buralardaki iç yüzey tabakasının altında yer alan oluşumların ve dışarıdan bası şeklinde tanımlanan bulguların görüntülenmesinde ve gerektiğinde biyopsi alınmasında etkili bir yöntemdir. Özellikle sindirim sistemi duvarının kas tabakasından köken olan tümörler (gastrointestinal stromal tümörler, leiomiyom gibi) örnek olarak verilebilir. 

Ayrıca son yıllarda EUS ile yemek borusuna komşu olan göğüs kafesi içindeki lenf nodlarından ya da kitlelerden biyopsi alınabilmektedir. 

Endoskopik ultrasonografi (EUS) ile biyopsi alınır mı? Ne için alınır?

EUS sadece görüntüleme dışında ulaşılabilir mesafedeki kitlelerden ve kistlerden ince iğne ile biyopsi veya sıvı örneği alma olanağı sağlamaktadır. Görüntüleme yöntemleri (MR, tomografi, PET gibi) ile tespit edilmiş ileri pankreas kanseri olgularında kemoterapi vermek için zorunlu olan doku tanısına EUS eşliğinde yapılan ince iğne biyopsisi sayesinde daha kolay ulaşılabilmektedir.

Daha önceki yıllarda daha riskli yöntem olan tomografi ya da cilt üzerinden ultrason eşliğinde dışarıdan girilerek biyopsi alınması ile sonuca gidilmeye çalışılırdı, fakat günümüzde EUS’un kullanıma girmesi bu uygulamaları kolaylaştırmıştır. 

Endoskopik ultrasonografi (EUS) ile yapılan girişimsel işlemler nelerdir?

Tanısal amaç dışında tedavi yöntemi olarak da oldukça etkin bir yöntemdir. Özellikle pankreas iltihabı olarak ifade edebileceğimiz akut pankreatit sonrası gelişen büyük kistlerin ve içerisi ölü pankreas dokusu ile dolu boşlukların ameliyat gibi daha riskli ve zahmetli yöntemlere gerek kalmadan boşaltılmasında, kronik pankreatit veya ileri evre pankreas kanserlerinde ilaçlarla giderilemeyen ağrının dindirilmesinde EUS ile yapılan sinir blokajı oldukça etkin yöntemlerdir. 

Endoskopik ultrasonografi (EUS) cihazının tipleri var mıdır? Nelerdir?

EUS teknik olarak iki farklı ekoendoskopi cihazı ile uygulanmaktadır. Radial olarak adlandırılan skop ile 360 derece görüntü alınırken lineer skop ile 120-140 derece açıdan görüntü alınabilmektedir. Bunlardan lineer skop hem değerlendirme hem de biyopsi ya da girişimsel işlemlerin yapıldığı tipidir. Bu cihazlar doppler, kontrast ve harmonik görüntüleme gibi teknik özelliklere sahiptir. 

Endoskopik ultrasonografi (EUS) nasıl yapılır?

EUS işlemi anestezist tarafından uygulanan derin sedasyon eşliğinde yapılmaktadır ve hasta işlem boyunca herhangi bir ağrı ya da rahatsızlık hissetmemektedir.

Endoskopik ultrasonografi (EUS) işlemi için hastaneye yatış gerekir mi?

Çoğunlukla ayaktan yapılabilen bir işlem olmakla birlikte tedavi edici girişimsel işlemlerin hastaneye yatırılarak yapılması gerekir.

Endoskopik ultrasonografi (EUS) öncesi nasıl hazırlık gerekir?

İşlem öncesinde 8 saat açlık 4 saat susuzluk gereklidir. Biyopsi yapılması planlanan hastaların kullanmakta oldukları kan sulandırıcı ilaçları ilgili branj doktoruna danışarak en az 5 gün önce kesmesi, kesilemiyorsa da kanama riski oluşturmayan ilaçlara geçilmesi gerekmektedir.